Η εκδήλωση μνήμης και τιμής για τους Ήρωες της Πατρίδος μας, άνοιξε με Αρχιερατική Θεία Λειτουργία που τέλεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης μας κ. κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, συλειτουργούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Ανδρούσηςκ.κ.ΘΕΟΚΤΙΣΤΟΥ στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Πάπαρι.
Ο Πρωτοσύγκελος μας, οι Ιερείς και ο Διάκονος, πλαισίωσαν τον Σεβ. Μητροπολίτη μας στην Θ. Λειτουργία, συμμετέχοντας και στις υπόλοιπες εκδηλώσεις που ακολούθησαν.
Μετά το πέρας της Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας, τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση στην ηρωική αναμνηστική στήλη, εκφωνήθηκε ο πανηγυρικός της ημέρας και κατατέθηκαν στεφάνια εκ των εκπροσώπων των φορέων του Νομού μας.
Πλήθος κόσμου, εκπροσώπων των στρατιωτικών μονάδων του Νομού μας, των σωμάτων ασφαλείας και η Φιλαρμονικής του Δήμου Τριπόλεως, παρέστησαν στις ως άνω εκδηλώσεις τιμώντας έτσι την μνήμη των Ηρώων αλλά και το χωριό Πάπαρι.
Το χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου των Απανταχού Παπαραίων έδωσε μια ξεχωριστή αίγλη στη εκδήλωσή αυτή, τέλος προσφέρθηκαν γλυκίσματα και αναψυκτικά σε όλους τους συμμετέχοντες.
Πλήθος κόσμου, εκπροσώπων των στρατιωτικών μονάδων του Νομού μας, των σωμάτων ασφαλείας και η Φιλαρμονικής του Δήμου Τριπόλεως, παρέστησαν στις ως άνω εκδηλώσεις τιμώντας έτσι την μνήμη των Ηρώων αλλά και το χωριό Πάπαρι.
Το χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου των Απανταχού Παπαραίων έδωσε μια ξεχωριστή αίγλη στη εκδήλωσή αυτή, τέλος προσφέρθηκαν γλυκίσματα και αναψυκτικά σε όλους τους συμμετέχοντες.
Μερίμνη του Σεβ. Ποιμενάρχη μας, διενεμήθη ειδικό λεύκωμα - τευχίδιο σε όλους τους συμμετέχοντας στην ως άνω εκδήλωση, το οποίο ο ίδιος επιμελήθει και συνέγραψε με σκοπό να γνωρίσουν οι παρευρισκόμενοι καλύτερα το γεγονός το οποίο εορτάζει το χωριό Πάπαρι. Παραθέτουμε το ως άνωλεύκωμα ως έχει….
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Τρίπολις 2013
Πρόλογος
Στήν νεώτερη ἱστορία μας καί εἰδικότερα στούς ἡρωικούς χρόνους τοῦ 1821 τό χωριό Πάπαρι ἀναφέρεται πολλές φορές για τή συμμετοχή τῶν κατοίκων του στόν ἀγῶνα τοῦ Ἔθνους ὑπέρ τῆς Ἐλευθερίας του, μέ κορυφαῖο γεγονός τή συγκέντρωσι τῶν Ἀρχιερέων, Προκρίτων καί Ὁπλαρχηγῶν σ’ αὐτό κατά τήν 6ην Ἀπριλίου 1821 καί τή σύστασι ἐδῶ Ἑλληνικοῦ Στρατοπέδου ὑπό τόν Θεόδωρον Κολοκοτρώνη, γεγονός πού ἐμεῖς πού γεννηθήκαμε σ’ αὐτό τόν τόπο τό ἑορτάζουμε κάθε χρόνο πανηγυρικά για νά τιμοῦμε τή μνήμη τῶν ἡρωικῶν προγόνων μας καί νά ἀναβαπτίζουμε τό πνεῦμα μας στό πνεῦμα τῆς ἀγάπης γιά τήν Πατρίδα καί τῆς θυσίας γι’ αὐτήν ἐκείνων, ἀφοῦ κατά τόν λόγον τοῦ πάντων ἀνθρώπων σοφώτερου Ἕλληνα τοῦ Σωκράτη «Μητρός τε και πατρός τε καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερον ἐστίν ἡ Πατρίς». Τίς πληροφορίες γιά τή συγκρότησι τοῦ Στρατοπέδου στοῦ Πάπαρι μᾶς τίς ἀναφέρουν οἱ ἴδιοι οἱ ἀγωνιστές τοῦ 1821 στα ἀπομνημονεύματά τους ὁ καθένας μέ τόν τρόπο του, πού τις μαζέψαμε καί τίς καταγράψαμε στό τευχίδιο αὐτό γιά νά μπορεῖ ὁ κάθε ἐνδιαφερόμενος γιά τό ἱστορικό τοῦτο γεγονός τοῦ χωριοῦ μας νά τίς διαβάζει καί νοιώθοντας ὁ ἴδιος εὐφροσύνη στην ψυχή του, νά περιφανεύεται γιά τόν τόπο του καί νά μακαρίζει τίς ψυχές τῶν Προγόνων του. Ὁ ἱστορικός Σπῦρος Μελλᾶς στό βιβλίο του «Ὁ γέρος τοῦ Μωριᾶ» περιγράφει τό γεγονός αὐτό ὡς ἐξῆς· «Μετά τό σκόρπισμα τῆς Πιάνας καί τό ντουφεκίδι τῆς Ἁλωνίσταινας ὁ Κολοκοτρώνης μέ τό Δεληγιάννη, τόν Τουρκοβασίλη καί τούς λίγους ἄνδρες πού τούς εἶχαν ἀπομείνει περπατώντας ὅλη τή νύχτα ξημερώθηκαν στό Πάπαρι. Τί γύρευαν ἐκεῖ; Νά φτιάξουν Στρατόπεδο. Γιατί αὐτό εἶναι τό μεγάλο γέλασμα πού ἔχει πάθει ὁ Τοῦρκος.
Χτυπάει ἐδῶ, χτυπάει ἐκεῖ νά διαλύσει τά ἐπαναστατικά Στρατόπεδα τῶν Ἑλλήνων καί δέν ξέρει πώς ὑπάρχει ἕνα Στρατόπεδο πού δέν χτυπιέται καί δέν σκορπίζεται κι’ αὐτό εἶναι ὁ νοῦς και ἡ καρδιά τοῦ Κολοκοτρώνη. Ἔρχεται στό Πάπαρι στίς 6 Ἀπριλίου εἶναι Μεγάλη Ἑβδομάδα καί μάλιστα Μεγάλη Τετάρτη ὁ κόσμος νηστεύει, μά καί οἱ ἀγωνιστές εἶναι τόσο πεινασμένοι πού δέν μποροῦν νά σταθοῦν στά πόδια τους. Ὁ Κολοκοτρώνης μπαίνοντας στό χωριό πρωΐ πρωΐ καλεῖ τόν Ἱερέα τοῦ χωριοῦ, Κωνσταντῖνον Παπαδόπουλον καί δίδει ἐντολήν νά σφάξουν τά ἀρνιά πού ἔχουν γιά τό Πάσχα νά τά ψήσουν γιά νά χορτάσουν τήν πείνα τους οἱ Κλέφτες. Ἔτσι καί γίνεται καί ὁ παπᾶς πού ξέρει τή σημασία τοῦ ἀγῶνα καί τήν ἀνάγκη τῶν ἀγωνιστῶν δίδει τήν συγχώρησι γιά τήν κατάλυσι τῆς Νηστείας στήν καρδιά τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ξέρει νά παραμερίζει τούς τύπους μπροστά στήν οὐσία καί τήν ἀνάγκη καί καταλήγει ὁ Κολοκοτρώνης μέ ἀνακούφισι «καί ἔφαγαν τά παλληκάρια καί στηλωθήκαμε». Κοντά στίς φωτιές στήν αὐλή τοῦ σπιτιοῦ τοῦ κουμπάρου του Παυλοπανάγου φωνάζει τό γραμματικό του, τό Ζαφειρόπουλο καί τοῦ ὑπαγορεύει γράμματα στόν Ἀναγνωσταρᾶ, τό Μούρτζινο, τόν Παπαφλέσσα, τόν Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανό, τό Μαυρομιχάλη καί τούς γράφει· «Ζυγῶστε στήν Τριπολιτσᾶ, ἐλᾶτε να μέ βρῆτε στό Πάπαρι». Στό κάλεσμα τοῦ Κολοκοτρώνη ἔρχονται ὁ Κονδάκης μέ τούς Ἁγιοπετρίτες καί τούς Δολιανίτες, ὁ Ἐπίσκοπος Βρεσθένης καί ὁ Μπαρμπιτσιώτης μέ τούς Μπαρμπιτσιῶτες καί τούς Ἀραχωβίτες, ὁ Κυριακούλης Μαυρομιχάλης μέ τους Μανιάτες του, ὁ Νικολόπουλος μέ τριακόσιους Μυστριῶτες, ὁ Πλαπούτας, ὁ Νικηταρᾶς, ὁ Ἀρβάλης καί ὁ Μπιλίδας καπεταναῖοι τῆς Τριπολιτσᾶς, οἱ Πετιμεζαῖοι καί ἄλλοι πολλοί καί αὐτό τό μάζωμα στό Πάπαρι ἀποτελεῖ τήν ἀπαρχή τοῦ σχεδίου του να συσταθῆ βασικό Στρατόπεδο τρεῖς τέσσερες ὧρες ἀπόστασι ἀπό τήν Τριπολιτσᾶ. Μέσα σ’ αὐτό τόν ἀναβρασμό τοῦ συγκεντρωμένου μεγάλου πλήθους τῶν Κλεφτῶν ὁ Κολοκοτρώνης νιώθει χαρά γιατί πέτυχε νά συστήσει αὐτό τό Στρατόπεδο στό Πάπαρι ἀλλά αἰσθάνεται καί ἀνησυχία γιατί θέλει ἑνότητα στή διοίκησι καί στη ἐνέργεια. Τήν ὥρα αὐτή τῆς χαρᾶς καί τῆς ἀγωνίας τοῦ Κολοκοτρώνηστό Πάπαρι, νά πού φθάνουν ἐκεῖ ἀπό τή Ζάκυνθο τά δύο παιδιά τοῦ Κολοκοτρώνη ὁ Πᾶνος καί ὁ Γιάννης αὐτός πού θάπαιρνε σέ λίγο μέσα στίς φλόγες τοῦ πολέμου τό δοξασμένο παρατσούκλι τοῦ Γενναίου. Τρομάζει νά τά γνωρίσει τά λιονταράκια του. Καβάλλα φτάνουν τά παιδιά· εἶναι μαυρισμέ να, μπαρουτοκαπνισμένα θα λέγαμε γιατί μόλις βγῆκαν στήν Ἠλεία πιάσανε τό ντουφέκι καί τό μάτωσαν στον ἀγῶνα. Ὁ ἕνας μόλις μπορεῖ νά πεῖ κανείς εἶναι παλληκαράκι ἐνῶ ὁ ἄλλος εἶναι ὁλότελα παιδόπουλο. Ὁ Γέρος τ’ ἀγκαλιάζει τά φιλεῖ μέ δάκρυα καί τά καμαρώνει. Για τρᾶβα τό γιαταγάνι βρέ Γιάννη, λέει τοῦ μικροῦ νά ἰδῶἄν σώνει τό χέρι σου νά το ξεθηκαρώσεις; καί ὁ μικρός ἀπαντάει· θά τό ἰδῆς πατέρα σάν πιάσουμε τόν πόλεμο καί κοκκινίζει, ὡς τ’ αὐτιά. Δέκα μέρες μονάχα φτάσανε στόν Κολοκοτρώνη νά φτιάξει τέλειο Στρατόπεδο, νά τό ὀργανώσει, νά τό ἐφοδιάσει, νά τό πειθαρχήσει, νά τό γυμνάσει, νά τοῦ φυσήξει τό ὑψηλότερο φρόνημα καί νά ἑτοιμάσει τήν πρώτη μεγάλη νίκη τῶν Ἑλλήνων στο Βαλτέτσι, πού ἀπεφάσισε τή λευτεριά μας. Ἡ ἀρχιστρατηγία που τού ἔδωσαν στή Σύναξη αὐτή τούχει λύσει τά χέρια, τώρα μπορεῖ νά δουλέψει καί νά δείξει τί εἶναι ἄξιος νά κάνει».
Στή συνέχεια μεταφέρουμε καί καταχωροῦμε ἀπό τά ἀπομνημονεύματα τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821 τά γεγονότα ὄπως ἐκεῖνοι τά ἔζησαν καί τά περιγράφουν ὥστε κανείς νά μήν μπορεῖ να ἀμφισβητήσει τό γεγονός τῆς Συνάξεως τῶν Καπεταναίων στο Πάπαρι πού δικαίως ἐμεῖς οἱ Παπαραῖοι ἑορτάζουμε κάθε χρόνο καί μακαρίζομε τίς ψυχές τῶν Προγόνων μας πού ἐχάρισαν σ᾽ὅλους ἐμᾶς τήν ἀνεκτίμητη Ἐλευθερία.
ΡΗΓΑΣ ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ
Σχεδίασμα Ἱστορίας τῆς Ἐπαναστάσεως (Μνημοσύνη 1968-1969) «Μετά δύο ἡμέρας ὁ Ἠλίας Σαλαφαντίνος καί ὁ Ἀναγνωσταρᾶς ἦλθαν εἰς τά Βρουστοχώρια, ἔνθεν ἔγραψαν τόν Ἠλίαν καί τόν Δικαῖον (Παπαφλέσσα) νά ἔλθουν εἰς τό χωρίον Πάπαρι, ὅπου εἶχαν συνέλθει καί ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ὁ Κων. Μαυρομιχάλης, ὁ Κανέλλος καί Νικόλαος Δεληγιανναῖοι διά νά συσκεφθῶσιν. Ἐλθόντες δέ ἀπεφάσισαν παμψηφεί νά προσκαλέσουν τόν Πέτρον Μαυρομιχάλην δι’ ἀρχιστράτηγον τῆς Πελοποννήσου, γενομένης δέ καί ὑπογραφείσης τῆς ἀποφάσεως, ἔστειλαν 10 ἀντίγραφα αὐτῆς εἰς τάς διαφόρους ἐπαρχίας, διά νά ὑπογράψωσι πολιτικοί καί στρατιωτικοί καί νά τά δείξουν πρό τόν Μαυρομιχάλην, ὥστε νά δυνηθῶσι νά τακτοποιήσουν τά πράγματα εἰς τήν ἀνεξαρτησίαν τους. Ἀπεφασίσθη προς τούτοις νά συγκροτηθῆ γενικόν στρατόπεδον εἰς Βαλτέτσι, εἰς καταλληλότερον μέρος διά τήν πολιορκίαν τῆς Τριπόλεως και κατασκόπευσιν τῶν ἐχθρικῶν κινημάτων».
ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ
Ἀπομνημονεύματα
«Ἐγώ δέ μετά τῶν Παπατσώνη, Θ. Κολοκοτρώνη, Ν. Μπούκουρα, Λάμπρου Ροϊλοῦ, ἀπεφασίσθη νά ἀπέλθωμεν εἰς τοῦ Πάπαρι ὅπου τότε ἦταν συγκεντρωμένοι ἐκεῖ oἱ δύο Μαυρομιχάλαι, Ἀντωνάκης καί Ἠλίας, ὁ Γεωργάκης Γιατράκος, ὁ Ἀντώνης Νικολόπουλος ἀπό τήν Λογκάστραν, ὁ Βενετσανάκος ἀπό τήν Καστανιά ὁ Ἀναγνωσταρᾶς, Φλέσιας, Κεφάλας καί ἄλλοι καπετανίσκοι μέ ἐπέκεινα τῶν 1.500, διά νά ὁμιλήσωμεν περί τῆς καταστάσεως τῆς πατρίδος, ἐπειδή βλέπομεν δειλίαν τινά εἰς τούς συμπολίτας μας, νά στείλωμεν μίαν πρεσβείαν εἰς τόν Πετρόμπεην νά τόν προσκαλέσωμεν ὅτι, ἐάν δύναται νά βγάλη τουλάχιστον1.000 Μανιάτας ὡς ἐμπειροπολέμους νά δώσουν τό παράδειγμα τῆς εὐτολμίας εἰς τούς Πελοποννησίους, ὡς πρωτοπείρους νά ἔβγῃ καί ὁ ἴδιος εἰς τό Λεοντάρι νά σχηματίσωμεν ἕνα Γενικόν στρατόπεδον καί ἄν τοῦτο τό κάμῃ θέλομεν τόν ἀποφασίσει ἀρχιστράτηγον καί ἡγεμόνα τῆς Πελοποννήσου. Περί τό μεσονύκτιον ἀνεχώρησαν οἱ Τοῦρκοι ἀπό τήν Ἁλωνίσταιναν (ἀφοῦ τήν κατεπυρπόλησαν) καί ὑπέστρεψαν εἰς Τριπολιτσάν. Ἀνεχωρήσαμεν καί ἡμεῖς ἀμέσως καί ἀπερνῶντες το Λιμποβίσι, τό Ἀρκουδόρευμα, καί τήν Λαγκάδαν διά νυκτός τρέχοντες πεζοί ἐφθάσαμεν τήν πρωΐαν εἰς τούς Ἀραχαμῖτες, ἀλλάμ δέν εὕρομεν οὐδένα ἄνθρωπον ἐκ τῶν κατοίκων, παρά μόνους τόν Νικηταρᾶν καί ἕνα Τουρκολεκιώτην, κοιμωμένους καί ξηρούς ἐκ τῆς μέθης. Ἀπερνῶντες τήν νύκταν εἰς τό Ραπούνι ἐκρύβη ὁ Λάμπρος Ροϊλός καί ἀπῆλθεν εἰς τήν ἐν Στεμνίτσῃ οἰκίαν του. Ἀπήλθαμεν εἰς τοῦ Καντρέβα, ἀλλ’ οὐδέ ἐκεῖ εὕρομεν κανένα · ἐτραβήξαμεν λοιπόν νήστεις καί πεζοί, τρεῖς σχεδόν ἡμέρας, καί τήν Μεγάλην Τετράδην 6 Ἀπριλίου ἐφθάσαμεν εἰς τοῦ Πάπαρι, ὅπου εὕρομεν συναγμένους τούς ἄνω εἰρημένους. Ὡμιλήσαμεν μετ’ αὐτῶν, ἐκάμαμεν ἀρκετάς φιλονικίας, ἀλλά τό κατεπεῖγον τοῦ καιροῦ μᾶς ἐβίαζε διά νά ἐπιστρέψωμεν ἕκαστος
εἰς τά ἴδια, ἐπειδή ἅπαντες ἐγνώριζαν, ὅτι τάς ἑορτάς τοῦ Πάσχα ἦτον ἑπόμενον νά κάμουν oἱ Τοῦρκοι ἐπιδρομάς εἰς διάφορα μέρη νά τά καταστρέψουν. Ἐσυμφωνήσαμεν λοιπόν ὅλοι οἱ ἐκεῖ παραυρεθέντες καί διωρίσαμεν μίαν πρεσβείαν συγκειμένην ἀπό τόν Δ. Παπατσώνην, τόν Σπ. Σπηλιωτόπουλον καί Πέτρον Σαλαμόναν ἐκ Λεονταρίου, ἐκάμαμεν καί τό, ὡς εἵρηται, ἔγγραφον καί τό ὑπεγράψαμεν, καί ἀνεχώρησαν διά τήν Καλαμάταν. Οἱ ἐναπολειφθέντες ἐσυμφωνήσαμεν ὡς ἑξῆς: Ὁ γέρων Ἀντώνης Νικολόπουλος καί ὁ Βενετσανάκης, ὁπλαρχηγοί μέ τούς περί αὐτῶν 400, καί ὁ Κυριακούλης μέ ἄλλους τόσους νά ὑπάγουν νά καταλάβουν τήν Βλαχοκερασιάν, νά ὁχυρωθοῦν εἰς δύο θέσεις, καί ἄν τό Πάσχα ὁρμήσουν ἐκεῖ οἱ ἐχθροί νά δώσῃ ἐπικουρίαν ὁ εἷς πρός τόν ἄλλον. Ὁ Ἀντωνάκης, Ἠλίας καί Ἰωάννης Μαυρομιχάλαι, ὁ Γεωργάκης Γιατράκος, Κεφάλας καί ἄλλοι να καταλάβουν τά Βέρβαινα μέ χίλιους σχεδόν στρατιώτας, οἱ δε Φλεσαῖοι, Ἀναγνωσταρᾶς, Θ. Κολοκοτρώνης, Πέτροβας νά ἀπέλθουν εἰς τό Λεοντάρι νά ἐμπορέσουν νά στρατολογήσουν και τούς τοῦ κάμπου τῆς Καρυταίνης κατοίκους, καί τήν δευτέραν τοῦ Πάσχα νά προφθάσουν νά καταλάβουν τοῦ Δούκα τήν σίκαλιν εἰς τήν Λαγκάδαν. Ἐγώ δέ ν’ ἀπέλθω εἰς τάς κωμοπόλειςκαί χωρία τῆς ἐπαρχίας μου νά κάμω γενικήν στρατολογίαν. Καί πιό κάτω καταλήγει, «Αὐτά τά διατρέξαντα καί ὅλας τάς πράξεις καί ἀποφάσεις μας εἰς τοῦ Πάπαρι τάς ἐκοινοποίησα ἐσπευσμένως εἰς τέ τον Ζαΐμην, Χαραλάμπην, Φωτήλαν, Σισίνην, Κ. Πετιμεζᾶν καί τον ἀρχιερέα Μεθώνης, δι’ ἐπίτηδες ἀπεσταλμένων ἅμα ἔφθασα εἰς Λαγκάδια, γράψας πρός αὐτούς νά μᾶς γνωστοποιήσουν και αὐτοί τάς ἐδικάς των διά νά φωτιζώμεθα ἀμοιβαίως, νά ἠξεύρωμεν τί γίνεται εἰς ὅλων τῶν μερῶν τά στρατόπεδα νά τρέχωμε ἐν γνώσει. Οἱ δέ Ἀναγνωσταρᾶς, Κολοκοτρώνης καί συντροφία ἀπῆλθον εἰς τήν Πολιανήν καί Τουρκολέκα διά νά κάμουν τό Πάσχα, ὅπου ἦτον ξενιτευμένοι τόσους χρόνους.»
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠΗΛΙΑΔΗΣ
Ἀπομνημονεύματα
«Καί ὁ μέν Κολοκοτρώνης προυχώρησεν εἰς Καρύταιναν ὁ δε Νικηταρᾶς, διαβάς ἀπό Λεοντάρι, ἔφθασεν εἰς Πάπαρι, χωρίον ἀπέχον τρεῖς ὥρας καί ἡμίσειαν ἀπό Τριπολιτσᾶν, καί προσπαθεῖ νά συγκεντρώση δύναμιν, προσκαλῶν εἰς τά ὅπλα τους Ἕλληνας. Καί πιό κάτω· Ὁ δέ Ἀναγνώστης Ζαφειρόπουλος ἀπό τό Ζυγοβίστι Καρυταίνης τόν χρησιμεύει ὡς γραμματεύς συναγωνιζόμενος, καί δεν παύει γράφων πρός τούς διάφορους ἀρχηγούς καί ἤδη συνεννοοῦνται ὅλοι νά συνδράμωσιν ὅσον τάχους εἰς τήν παλιόρκησιν τῆς Τριπολιτσᾶς, καί τέως συνέρχονται ὁ Ἀναγνωσταρᾶς, ὁ Ἠλίας Μαυρομιχάλης, ὁ Δημήτριος Παπατσιώνης, ὁ Παναγιώτης Κεφάλας καί Μητροπέτροβα εἰς Πάπαρι χωρίον ἀπέχον τῆς Πρωτευούσης τρεῖς ὥρας καί ἡμισείαν. Αὐτόθι συνῆλθε καί ὁ Κολοκοτρώνης, ὅπου ἐδέχθη τούς υἱούς του ἐλθόντας ἀπό τόν Πύργον. Ὑπό τήν ὁδηγίαν τούτων ὅλων διατελοῦσιν ἕως τρεῖς χιλιάδεςἙλλήνων ὁ δέ Νικηταρᾶς καταλαμβάνει πάλιν τό Καλογεροβούνι μίαν ὥραν ἀπέχον ἀπό τοῦ Πάπαρι πρός τήν πρωτεύουσαν ὡς προσθοφυλακή. Ἔρχεται δέ ὁ Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ὁ γέρων Ἀντώνιος Νικολόπουλος ἀπό Λογκάστρα καί ὁ Παναγάκος Βενετσανάκης ἀπό Καστάνισταν, καί στρατοπεδεύουσι μέ πεντακόσιους εἰς Πάπαρι.»
ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΙΛΗΜΩΝ
Δοκίμιον ἱστορικόν περί τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως
«Τότε ὁ Νικήτας, ἐπαναστάτης τῆς ἐπαρχίας, κατέλαβε τό χωρίον Πάπαρι, ἀπέχον ὥρας τρεῖς καί ἡμίσειαν», καί σχολιάζει ὁ Φιλήμων· Ταχέως δέ ἀπό ἐπαρχιῶν πολλῶν συνέρρευσαν ὅπλα περί την Τρίπολιν, καί ἐτοποθετήθησαν ἐν μέν τῷ Πάπαρι τρισχίλιοι Γορτύνιοι, Λάκωνες, Λακεδαιμόνιοι καί Μεσσήνιοι ὑπό τον Κολοκοτρώνην, Κανέλλον Δεληνιάννην, Ἠλίαν Μαυρομιχάλην, Παναγιώτην Ἰατράκον καί Ἀναγνωσταρᾶν μετά Κεφάλα, Μητροπέτροβα, Παπατσώνου καί Νικήτα· ἐν δέ τῇ Βλαχοκερασιᾷ πεντακόσιοι Λάκωνες καί Λακεδαιμόνιοι ὑπό τόν Κυριακούλην Μαυρομιχάλην καί Ἀντώνιον Νικολόπουλον· ἐν δέ τῷ Διασέλῳ τοῦ Ἐλισσόντος ἕτεροι πεντακόσιοι Γορτύνιοι ὑπό τόν Δημήτριον Πλαπούταν· ἐν δέ τοῖς Βερβένοις περί τούς χίλιους πεντακόσιους Λακεδαιμόνιοι μέν ὑπό τόν Κρεββατᾶν καί ἐπίσκοπον Θεοδώρητον, Κυνουριεῖς δέ (Ἁγιοπετρῖται) ὑπό τόν Ἰωάννην (ἤ Ἀναγνώστην) Κονδάκην καί Παναγιώτην Ζαφειρόπουλον (Ἄκουρον). Ἀπεῖχον δέ τῆς Τριπόλεως ὥρας τό μέν Πάπαρι τρεῖς, ἡ δε Βλαχοκερασιά ἰσαρίθμους, τό δε Διάσελον τεσσάρας καί τά Βερβενα ὡσαύτως. Διά τούς λόγους αὐτούς ὁ Κολοκοτρώνης ἐθυσίασε μᾶλλον την θέσιν ὑπέρ τοῦ ἀριθμοῦ, θέλων ὀλιγωτέρας, ἀλλά πολυπροσωποτέρας τάς συγκεντρώσεις· ὅταν δέ ἔμαθεν ἀποσπασθέντας μετά πεντακοσίων ἀπό τοῦ ἐν Βερβένοις στρατοπέδου καί στρατοπεδεύσαντας ἐν τῇ Βλαχοκερασιᾷ τόν Κυριακούλην Μαυρομιχάλην καί Ἀντώνιον Νικολόπουλον, ἔγραψε παρατηρῶν αὐτοῖς το ἐπίκαιρον τῆς θέσεως καί τόν κίνδυνον, ὅν τρέχουσιν ὡς ὁλίγοι· προέτρεψε δ’ ἑπομένως, ὅπως ἑνωθῶσι κἄν μετά τοῦ ἐν Πάπαρι σώματος, ἀφ’ οὗ ἅπαξ ἀπεχώρησαν τῆς δυνατῆς θέσεως τῶν Βερβένων, ἐνισχυθείσης τότε καί διά τεσσάρων ἐγερθέντων πύργων. Ἀλλ’ οὗτοι ἠπήντησαν· «Καλό πόστο τεσσάρων κρατοῦμεν και ἄν ἔλθουν οἱ Τοῦρκοι ἐπάνω μας νά μᾶς ἐλθῆτε μεντάτι. Ἔγραψεν ἐπί τούτοις ὁ Κυριακούλης πρός τούς ἐν Τριπόλει ἀγάδας ἀπαιτῶν, ἵνα ἀποστείλωσιν αὐτῷ τόν Ἀναστάσιον Μαυρομιχάλην μετ τῶν ἀρχιερέων καί προκρίτων, ὡς ἐφορμήσων ἄλλως κατά τῆς πόλεως, μεθ’ οὗ φέρει στρατοῦ δεκατετρακισχιλίων. Καί ἀρχή καί ἰδιῶται, οἱ ἐν Τριπόλει Τοῦρκοι ἤρξαντο σκέπτεσθαι κατά πρῶτον, τό μέγα τοῦ Κυριακούλου βλέποντες θάρρος καί τάς ἄλλας ἐν Πάπαρι, Λεβιδίῳ καί Βερβένοις μανθάνοντες πολυαρίθμους συγκεντρώσεις. Πονηρευόμενοι δέ ἐμέθυσαν τον χωρικόν γραμματοκομιστήν τοῦ Κυριακούλου, καί οὕτω βεβαιωθέντες παρ’ αὐτοῦ τήν πραγματικήν δύναμιν τῆς Βλαχοκερασιᾶς, εὐθύς ἐξεστράτευσαν περί τούς τρισχιλίους, ἅμα διέφαυσεν ἡ ἡμέρα τῆς Ἀπριλίου. Καί αὐτοί, ὡς καί οἱ ἐν Ναυπλίᾳ και ἐν Πύλῳ Τοῦρκοι, ἐγνώριζον, ὅτι κατά τήν ἡμέραν τοῦ Πάσχα οἱ Ἕλληνες ἐπιδίδονται πρῶτον πρός τά θρησκευτικά καθήκοντα αὐτῶν, καί ἔπειτα οἱ κοινοί ἐκ τούτων τρέπονται εἰς την οἰνοποσίαν. Καί πιό κάτω γράφει ὁ Φιλήμων· Δι’ ὅλας τάς περιστάσεις ταύτας ὑπεχρεώθησαν ὅτε Κολοκοτρώνης καί Κανέλλος Δεληγιάννης, ὅπως συγκαλέσωσιν ἐν τῷ Πάπαρι διαφόρους τῶν ὁπλαρχηγῶν καί συσκεφθῶσι περί τῶν ληπτέων καταλληλότερων μέτρων. Τοιοῦτοι ἀπεστάλησαν ἄλλοι ἀλλαχόθεν καί ἐκ τῶν Βερβένων ὁ ‘Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος. Πρό πάσης δέ ἄλλης προταθείσης γνώμης ἀπεφασίσθη ἡ ἐκ τῶν Καλαμῶν πρόσκλησις τοῦ Πέτρου Μαυρομιχάλου ὑπό τόν τίτλον τοῦ ἀρχιστράτηγου τῆς Πελοποννήσου. Ἐν ταῖς δεινοτέραις τῶν περιστάσεων πολλήν τά ὀνόματα ἠθικήν ἐπιρροήν ἔχουσι, καί ὡς ἐπί πολύ ἀντιζυγίζουσιν αὐτάς ἐπί πολύν ἤ ὀλίγον χρόνον. Ἐντεῦθεν παρεκλήθη κοινῶς ὁ Μαυρομιχάλης, ὅπως ἀναβῇ τάχιον εἰς τήν Ἀρκαδίαν, μεθ’ ὅσων δυνηθῇ πλειοτέρων Λακώνων, ὧν ὑπισχνοῦντο oἱ Πελοποννήσιοι τήν τροφήν καί μισθοδοσίαν. Τήν ἀρχιστρατηγίαν ταύτην τοῦ Μαυρομιχάλου ἑτοίμως ὑπέγραψαν καί οἱ Ἀχαιοί. Ἡ τοιαύτη τοῦ Μαυρομιχάλου θέσις ὑπισχνεῖτο, οὐχί εὐκινησίαν καί προσωπικην διεύθυνσιν ἐνεργόν, ἀλλά δύο τινά, ὧν οἱ Πελοποννήσιοι εἶχον πρωτίστην ἀνάγκην· πρῶτον μεγάλην ἐμψύχωσιν ἠθικήν, και δεύτερον μᾶλλον ἐλπιζομένην τήν διατήρησιν τῶν στρατοπέδων διά τῆς πολυπροσώπου οἰκογενείας αὐτοῦ καί τῶν Λακώνων μισθοφορουμένων. Συγχρόνως ἐλήφθησαν ἐν τῷ Πάπαρι καί μέτρα αὐστηρά προς στρατολογίαν νέαν ἐκ διαφόρων ἐπαρχιῶν. Ἰδίως δέ εἰς τήν Γόρτυνα ἐπέμφθησαν ὁ ἴδιος Δεληγιάννης καί Πάνος Κολοκοτρώνης, ἀπόλυτον φέροντες ἄδειαν τοῦ τιμωρεῖν καί καίειν τήν
οἰκίαν παντός μή στρατολογουμένου χωρικοῦ. ‘Αμέσως δ’ ἐπήνεγκεν ἡ δραστηριότης αὐτή ἀποτέλεσμα ἀγαθόν, διότι καί ἐκ τῆς Γόρτυνος καί ἐκ τῆς Λακεδαίμονος καί ἐκ τῆς Μεσσηνίας δισχίλιοι προέφθασαν ἔνοπλοι νέοι, ἐνισχύσαντε.ς οὐσιωδῶς τά περί τήν Τρίπολιν στρατόπεδα.
ΦΩΤΙΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ἤ ΦΩΤΑΚΟΣ
Ἀπομνημονεύματα Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως
«Ἐπειδή δέ δέν ἠμπόρεσαν οἱ Τοῦρκοι νά περάσουν τό Διάσελον ἐγύρισαν ὀπίσω καί ἐπῆγαν πάλιν εἰς τήν Τριπολιτσᾶν. Ὁ δε Κολοκοτρώνης, Κ. Δεληγιάννης καί Β. Δημητρακόπουλος ἐκεῖθεν ἐτράβηξαν διά τόν κάμπον τῆς Καρύταινας καί ἐκεῖθεν αὐθημερόν εὑρέθησαν εἰς τό χωρίον Πάπαρι. Ἐκεῖ ἐσυνάχθησαν οἱ Μαυρομιχαλαῖοι καί οἱ ἄλλοι καπεταναῖοι καί αὐτοῦ ἦλθαν ἀπό Ζάκυνθον τότε καί τά παιδιά τοῦ Κολοκοτρώνη, ὁ Πάνος καί ὁ Ἰωάννης ὁ μετά ταῦτα ὀνομασθείς Γενναῖος. Ἀπό ἐδῶ ὁ Κολοκοτρώνης ἔστειλεν ἀμέσως τόν Πάνον εἰς τά χωριά τῆς Καρύταινας μέ γραπτήν διαταγήν του νά βγάλῃ ὅλους τούς Καρυτινούς εἰς τά ἄρματα καί νά ἔλθουν εἰς τήν Πιάναν, Χρυσοβίτσι καί Διάσελον διά νά συστήσουν ἐκεῖ τό στρατόπεδον· εἶχε δ τήν ἄδειαν ὁ Πάνος νά σκοτώνῃ, νά καίῃ τά σπίτιά των καί νά δημεύῃ τά πράγματά των πρός ὄφελος τῶν στρατιωτῶν, ἄν κανένας ἤθελε παρακούσει. Ἀφοῦ ἐσκέφθησαν μαζύ εἰς τό Πάπαρι διά νά πιάσουν τάς θέσεις Χρυσοβίτσι, Διάσελον καί Βαλτέτσι, ὁ Κολοκοτρώνης καί οἱ ἄλλοι ἐπῆγαν εἰς τό Βαλτέτσι, ὁ δέ Κανέλ. Δεληγιάννης ἐτράβηξε διά τά Λαγκάδια τήν πατρίδα του καί ἐπῆρε μαζύ του καί τον Ἠ. Τσαλαφατῖνον μέ ὀλίγους Μανιάτας.»
ΙΩΣΗΦ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ἱερομόναχος
Οἱ Ἀρχιερεῖς καί οἱ Προύχοντες ἐντός τῆς ἐν Τριπόλει φυλακῆς«Μετά τήν ἀπό τό Διάσελον τῆς Ἁλωνισταίνης ὑποχώρησιν τῶν Ὀθωμανῶν οἱ ἀρχηγοί συνῆλθον εἰς Πάπαρι, ἵνα συσκεφθῶσι περί τῆς στενωτέρας πολιορκίας τῆς Τριπόλεως, δηλαδή πότε ἤθελον ἀρχίσει αὐτήν καί τίνα θέσιν ὤφειλεν ἕκαστος νά καταλάβῃ καί φυλάξῃ. Σκέψεως δέ γενομένης ὁ Κανέλλος Δελιγιάννης παραλαβών, μετέβη πάραυτα εἰς τάς κωμοπόλεις τῆς Καρυταίνης (Γόρτυνος) καί ἐμψυχώσας τούς πολίτας συνήθροισε
τούς διασκορπισθέντας.» Γιά νά τονίσουμε καί νά διατηρήσουμε στή μνήμη μας το ἱστορικό τοῦτο γεγονός ἐμεῖς οἱ νεώτεροι κάτοικοι τοῦ χωριοῦ μας ὀργανώνουμε τήν πρώτη Κυριακή μετά τήν 6ην Ἀπριλίου, κάθε χρόνο, ἑορτή καί πανήγυρι καί οἱ παλαιοί εἴχαν ὑψώσει κοντά στή βρύση τοῦ χωριοῦ τσιμεντένια στήλη ὅπου ἀνεγράφετο το γεγονός. Τό ἔτος δε 2012 εἴχαμε τήν τιμή νά φιλοτεχνήσομε ἠρωικήἀναμνηστική στήλη πού τήν τοποθετήσαμε στό χῶρο τῆς πλατείας τοῦ χωριοῦ μας καί τῆς ὀποίας πραγματοποιήσαμε τά ἀποκαλυπτήρια στίς 30 Αὐγούστου 2012 μέ παρουσία σχεδόν ὅλων τῶν κατοίκων τοῦ χωριοῦ μας, πλήθους φίλων καί συμπατριωτῶν ἀπό τήν Τρίπολη καί τήν Ἀθήνα καί μέ ἰδιαίτερη τιμή την παρουσία πλειάδος Μητροπολιτῶν τῆς Πελοποννήσου καί πλήθους ἱερέων ἀπό τήν περιοχή μας. Ἡ δαπάνη τῆς κατασκευῆς τῆς ἱστορικῆς αὐτῆς στήλης ἔγινε ἀπό τόν ἐπιχειρηματία Αἰολικῆς Ἐνεργείας καί φίλο του χωριοῦ μας κ. Εὐάγγελον Κασσελᾶν, φιλοτεχνήθηκε δέ ἀπό τον καλλιτέχνη Μιχάλη Μπιράτση μέ ἔμπνευση καί καθοδήγηση τοῦ συχγωριανοῦ μας Μητροπολίτου Μαντινείας καί Κυνουρίας Ἀλεξάνδρου (Παπαδοπούλου). Ἡ στήλη φέρει στό ἄνω μέρος ἀνάγλυφο μποῦστο τοῦ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, στή βάση ἀνάγλυφο τό γεγονός τῆς συγκροτήσεως στρατοπέδου τοῦ Πολεμάρχου στό χωριό μας ὄπου ὁ ότε ἱερεύς Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος ὀδηγεῖ τό κοπάδι τῶν ἀρνιῶν τῶν κατοίκων γιά νά φάνε οἱ ἐξαντλημένοι ἀπό τόν κατατρεγμό καί τίς μάχες, ἀγωνιστές τῆς ἐλευθερίας τοῦ Γένους μας. Στό τελευταῖο δέ σκαλοπάτι τῆς στήλης ἀναπαρίσταται το τσαρούχη του κλέφτη νά συντρίβει τά σύμβολα καί τά ὅπλα τῶν Τούρκων.
+ Ιερεύς Ιωάννης Σουρλίγγας
Δημοσίευση σχολίου